Flow czyli najwyższy poziom koncentracji

Nie ma wątpliwości, że dobra koncentracja w sporcie jest jednym z kluczy do sukcesu. Jest to umiejętność, którą profesjonaliści trenują równie regularnie, co technikę ruchu czy siłę i kondycję. Jak to robią i do jakiej koncentracji właściwie dążą? O tym poniżej.

Koncentracja do której dążymy

Najbardziej wymarzonym stanem koncentracji każdego sportowca jest stan flow. Po polsku nazywa się go przepływem. Jest to koncentracja tak głęboka, że człowiek jest całkowicie pogrążony w wykonywanej czynności – zarówno umysłem, jak i ciałem oraz emocjami. Charakteryzuje ją:

• Poczucie kontroli nad czynnością przy równoczesnym braku koncentracji na stanach wewnętrznych
• Zmniejszenie świadomości własnych działań, nie zastanawianie się nad tym – po prostu się działa
• Odmienne postrzeganie czasu i przestrzeni – jakby sekundy mijały wolniej i więcej się dostrzegało
• Równowaga pomiędzy poziomem wyzwania a posiadanymi umiejętnościami
• Całkowite połączenie działania i świadomośc,
• Jasne cele zadaniowe
• Wykonywanie czynności automatycznie i płynnie
• Kompletna koncentracja przy jednocześnie czystej głowie.

Dla lepszego wyobrażenia sobie tego stanu polecamy obejrzeć fragment filmu Siła Spokoju, który polecamy również w całości. Ekspertem w temacie flow jest natomiast grecki psycholog sportu Mihalyi Csikszentmihalyi.

Flow może pojawić się zupełnie niespodziewanie i równie nagle może zniknąć. Nie jest to też gwarancja zwycięstwa. Jest to jednak niezwykle przyjemny i wyjątkowy stan, w którym wykonujemy swoje zadanie na bardzo wysokim poziomie. Sportowiec, który raz to poczuł stara się doprowadzać do tego stanu regularnie.

Jak to robić

Niestety, nie można mieć pewności, że wytworzymy tę formę skupienia uwagi dokładnie wtedy, kiedy będziemy jej potrzebować. Dlatego psychologowie sportu uczą zawodników również innych metod, zorientowanych na radzenie sobie z trudnymi sytuacjami i koncentracji zadaniowej pod presją. Ta forma koncentracji nazywana jest clutch i chodzi o świadome wykonywanie przez zawodnika jego/jej założeń na jak najwyższym poziomie mimo niesprzyjających warunków. Uczy się tego poprzez trening mentalny.

Dążenie do stanu flow i uczenie się sposobów dobrego radzenia sobie na szczęście się nie wykluczają. W obydwu przypadkach podstawą jest bowiem bycie pewnym siebie, odpowiednio pobudzonym oraz świadomym, co chce się zrobić. To, co natomiast zwiększa prawdopodobieństwo osiągnięcia przepływu, to umiejętność bycia uważnym i skoncentrowanym na teraźniejszości.

Pierwszy krok do uważności – oddech przeponowy

Uważności w byciu tu i teraz uczymy się między innymi w praktykach medytacji i mindfulness. Są to techniki, gdzie ważne jest wyciszenie oraz koncentracja na oddechu. Dzięki temu skupiamy uwagę na sobie, do wewnątrz. Oddech powinien być przeponowy, czyli rozpoczynający się wpuszczeniem powietrza do brzucha, a nie tylko do górnej partii płuc. Następnie robimy długi wydech ustami i nosem wypuszczając wszystko, co wpuściliśmy.

Mimo tego, że oddychamy naturalnie cały czas, to techniki oddechowe nie są czymś oczywistym. Można się tego nauczyć poprzez regularne ćwiczenie w różnych warunkach. W sporcie są to bardzo przydatne umiejętności. Nie dość, że możemy z nich korzystać zawsze (w końcu oddech jest naszym nieodłącznym kompanem), to mają one wiele zalet:

• Regulują pobudzenie – są techniki uspokajające i energetyzujące
• Zwiększają Twój wpływ na Twoje samopoczucie
• Dotleniają kończyny i wszystkie mięśnie
• Przyspieszają regenerację
• Oczyszczają głowę
• Sprowadzają uwagę do zadania i bycia całym sobą tu i teraz.

Z tych wszystkich powodów techniki oddechowe to jedne z pierwszych umiejętności, których psychologowie sportu uczą zawodników. Można się ich również nauczyć korzystając z filmów instruktażowych na Youtube (szukaj pod hasłem “oddychanie przoponowe”), jest też coraz więcej ogólnodostępnych szkoleń mindfulness oraz aplikacji z tym związanych (np. Headspace). Dobrego oddechu uczy się też na zajęciach jogi, pilatesu czy relaksacji. Na początek dobrym ćwiczeniem jest oddychanie przy jednoczesnym liczeniu: przy wdechu od 1 do 3, wstrzymanie oddechu na 2 sekundy i przy wydechu odliczanie w dół od 5 do 1. Ważne jest, by wdech robić nosem, a wydech nosem i ustami.

Profesjonalni sportowcy wplatają techniki oddechowe i bycie uważnym do swojej codziennej rutyny treningowej i startowej. Możesz się spodziewać pojawiających się ćwiczeń z tego zakresu na Blogu Startowym. Jeżeli natomiast masz jakieś pytania lub chciałbyś otrzymać przykładowe ćwiczenia już teraz – napisz do nas. Chętnie wesprzemy Cię w tym od razu!